In Nederland zien we een duidelijke opkomst van mantelzorgwoningen: kleine, zelfstandige wooneenheden die op het erf van een bestaande woning worden geplaatst. Ze zijn bedoeld voor iemand die zorg ontvangt van een naaste. Het concept speelt in op meerdere maatschappelijke trends tegelijk: de vergrijzing, de wens om langer zelfstandig te wonen én de druk op zowel de zorgsector als de woningmarkt.
Waarom is dit in opkomst?
Veel senioren willen graag in hun vertrouwde omgeving blijven wonen, dicht bij familie. Een mantelzorgwoning maakt dit mogelijk zonder dat men direct hoeft te verhuizen naar een zorginstelling. Voor zowel de woningmarkt als de zorg kan het een win-winsituatie zijn: door iemand op het erf van een familielid te laten wonen, komt elders op de markt mogelijk weer een woning vrij en wordt de druk op zorginstellingen verlicht. Technisch en bouwkundig is het bovendien makkelijker geworden om dit soort woningen te realiseren, bijvoorbeeld door kant-en-klare prefabunits.
Wat zijn de randvoorwaarden en knelpunten?
Hoewel de belangstelling groeit — uit onderzoek blijkt dat ongeveer 60% van de 50-plussers een mantelzorgwoning in de toekomst een aantrekkelijke optie vindt — zijn er enkele belemmeringen:
- Kosten: aan een volledig uitgeruste unit kleeft een behoorlijke investering;
- Regels en vergunningen: veel gemeenten bieden steeds meer versoepeling. Er bestaan echter verschillende regels, bijvoorbeeld over de vraag of een woning vergunningsvrij is of niet. Dit hangt af van lokale bestemmingsplannen en de mate van de zorgrelatie;
- Beschikbare ruimte en perceelomstandigheden: niet iedereen heeft een perceel dat geschikt is voor een unit. Bovendien moeten voorzieningen (nuts, toegang etc.) geregeld kunnen worden.
De opkomst van mantelzorgwoningen is een mooie ontwikkeling: ze bieden flexibiliteit, nabijheid van zorg én behoud van zelfstandigheid voor bewoners. Tegelijkertijd vraagt het om een slimme uitvoering en samenwerking tussen bewoners en gemeenten. Voor wie nu al nadenkt over toekomstig wonen of mantelzorgsituaties binnen de familie: dit is een goed moment om de mogelijkheden te verkennen.
